Herbata a zdrowie człowieka

Grupa badaczy z hinduskich uniwersytetów z Uttar Pradesh i Agra postanowiła przeanalizować znaczenie herbaty dla ludzkiego zdrowia (Jain i in. 2013). Ze względu na różne rodzaje herbat – różne sposoby ich wytwarzania i etapy przetwarzania autorzy wzięli pod uwagę herbatę: zieloną, czarną, białą, oolong oraz pu-erh. Świeżo zerwane liście poddaje się jednemu lub więcej z poniższych procesów (za Martin 2007):

• więdnięcie – w celu zredukowania zawartości wilgoci
• walcowanie – w celu wyeksponowania soku z liści
• utlenianie – w celu nadania charakterystycznego smaku herbacie
• suszenie w temperaturze 85–88⁰C
• sortowanie

Różnica w obróbce w celu uzyskania różnych poziomów utlenienia determinuje wybór wytworzonej herbaty. Podczas gdy czarna herbata jest produkowana po całkowitym utlenianiu liści herbaty, w zielonej herbacie utlenienie nie jest niezbędne. Z biegiem lat badacze, w tym szerokie grono dietetyków zweryfikowało potencjalne korzyści zdrowotne różnych odmian herbaty. Obecne w nich związki polifenolowe stanowią, poza zapewnianiem herbacie charakterystycznego aromatu, pewne korzyści zdrowotne (ryc. 1) (Yao i i in. 2004). Herbata posiada również szereg związków toksycznych, które mogą stanowić szkodliwy wpływ na nasze zdrowie, a o których często zapominamy.

Ryc. 1. Korzyści zdrowotne wynikające z różnych odmian herbaty

Źródło: Jain i in. 2013

Wprawdzie mechanizm toksyczności nie został jeszcze dokładnie poznany to wskazuje się, że te same związki fenolowe, które znamy z ich właściwości prozdrowotnych mogą także działać jako prooksydanty podczas niektórych reakcji redox i prowadzić do tworzenia się reaktywnych form tlenu, które z kolei mogą powodować uszkodzenie DNA, lipidów i innych cząsteczek biologicznych (Decker 1997). Znaczenie ma tu zatem osiągnięcie równowagi między pro-utleniającym i przeciw-utleniającym działaniem flawonoidów (ryc. 2). Pewne odmiany herbaty mogą wywołać również poważne reakcje alergiczne, takie jak astma, katar sienny, nudności, czy wymioty (Subiza i in. 1989). Ksantyna obecna w herbacie (związek podobny do kofeiny) jest odpowiedzialny za różne działania toksyczne, jak stany nerwowe, drażliwość, drgawki, tachykardię, ekstrasystolię, czy podrażnienie żołądka (Brem i in. 1977).

Ryc. 2. Równowaga między pro-oksydacyjnym i anty-oksydacyjnym działaniem flawonoidów – spożycie herbaty w dużych ilościach prowadzi do zaburzenia tej równowagi i wzmocnieniem charakteru pro-oksydacyjnego.

Źródło: Jain i in. 2013

Toksyczne działanie poszczególnych rodzajów herbaty jest różne, a toksyczność ta jest zróżnicowana pod wieloma względami – zależy od innych produktami spożywczych jakie dostarczamy do organizmu, leków, które przyjmujemy, stanu naszego zdrowia itd. W ujęciu kumulatywnym działanie toksyczne herbaty przedstawia ryc. 3. W ujęciu szczegółowym – dla dokładniejszego zaznajomienia się z działaniem herbaty – zapraszam do lektury kolejnego posta – czytaj więcej …

Ryc. 3. Toksyczne działanie różnych odmian herbaty

Źródło: Jain i in. 2013

Źródło:

• Brem A.S., Martin H., Stern L. 1977, Toxicity from tea ingestion in an infant: a computer simulation analysis. Clinical Biochemistry 10, 148–150
• Decker E.A. 1997, Phenolics: pro-oxidants or antioxidants? Nutrition Reviews 55, 396–407
• Jain A., Manghani C., Kohli S., Nigam D., Rani V. 2013, Tea and human health: The dark shadows, Toxicology Letters 220, 82– 87
• Martin L.C. 2007, Tea: The Drink That Changed the World. Tuttle Publishings, U.S.A.
• Subiza J., Subiza J.L., Hinojosa M., Garcia R., Jerez M., Valdivieso R., Subiza E. 1989, Anaphylactic reaction after the ingestion of chamomile tea: a study of cross-reactivity with other composite pollens. Journal of Allergy and Clinical Immunology 84, 353–358
• Yao L.H., Jiang Y.M., Shi J., Tomas-Barberan F., Datta A., Singanusong R., Chen S.S. 2004, Flavonoids in food and their health benefits. Plant Foods for Human Nutrition 59, 113–122